Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü BaÅŸkanı Prof. Dr. Kenan Ä°nan, kentte her yıl 26 Ekim'de kutlanan fetih tarihinin yanlış olduÄŸunu öne sürdü, gerçek tarihin 15 AÄŸustos olduÄŸunu savundu.

Osmanlı PadiÅŸahı Fatih Sultan Mehmet tarafından alınan Trabzon’un fetih tarihi, 1960’lı yılların başında 26 Ekim 1461 olarak kabul edildi. O günden bu yana kentte, her 26 Ekim’de resmi törenler düzenlenip, kutlamalar yapıldı. Kentte yarın fethin 556'ıncı kutlamaları çerçevesinde hazırlıklar sürerken, Trabzon'un fetih tarihinin '15 AÄŸustos mu?, 26 Ekim mi?' tartışmaları üzerine araÅŸtırma yapan KTÜ Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü BaÅŸkanı Prof. Dr. Kenan Ä°nan ise ilginç bir iddia orataya attı. Prof. Dr. Ä°nan, fethin tarihinin detaylı incelenmediÄŸi için 15 AÄŸustos yerine, 26 Ekim’de kutlanıldığını söyledi.

 

'15 AÄžUSTOS OLDUÄžU DA ZÄ°KREDÄ°LÄ°YOR'

Aynı zamanda Fatih Sultan Mehmet dönemi üzerine doktorasını yapan Prof. Dr. Kenan Ä°nan, Türk Tarih Kurumu'nca basılan Ä°smail Hakkı Uzunçarşılı’ya ait kitapta yer alan ve 26 Ekim 1461'i gösteren fetih tarihinin kafaları karıştırdığına dikkat çekerek, "Trabzon'un Osmanlılar tarafından fetih tarihi ÅŸu ana kadar 26 Ekim olarak biliniyor ve kutlanıyor. Ancak 1940'lı yıllardan itibaren deÄŸiÅŸik tarihçiler tarafından bu tarihin 15 AÄŸustos olduÄŸu da zikrediliyor. Öyle görünüyor ki bu fazla dikkate alınmadı. Bunda en önemli etkenlerden birisi Türk Tarih Kurumu'nca 1943 yılında ilk baskısı yapılan Ä°smail Hakkı Uzunçarşılı’ya ait Osmanlı Tarihi'nin 2'nci cildinde bu fetih tarihinin 26 Ekim 1461 olarak gösterilmesidir. Türk Tarih Kurumu tarafından basılan bir eserde bu tarihin verilmiÅŸ olması, birçok insanı gerçek tarihin bu tarih olduÄŸu konusunda ikan etmiÅŸti" dedi.

 

'TRABZON SEFERÄ°, PLANLI BÄ°R SEFERDÄ°R'

1902 yılında basılan Trabzon Vilayeti Salnamesi'nde fetih tarihinin 15 AÄŸustos 1461 olduÄŸunu ve Fatih Sultan Mehmet tarafından baÅŸlatılan Trabzon seferinin planlı bir sefer olduÄŸunun altını çizen Prof. Dr. Ä°nan ÅŸöyle konuÅŸtu:

"Ä°kinci Abdülhamit döneminde 1902 yılında basılan Trabzon Vilayeti Salnamesi'nde de bu tarih 15 AÄŸustos 1461 olarak belirtiliyor. Biz 15 AÄŸustos 1461 tarihini bu salnameden hareketle, keza 1940'lı yıllarda Fransız tarihçi Babinger'den hareketle ve kendi bazı çalışmalarımız aracılığıyla ulaÅŸtığımız sonuç bu fethin tarihinin 15 AÄŸustos 1461 olduÄŸudur. Bu tarih, Osmanlı ordularının yaptıkları seferler ve bu seferlere baÅŸlama zamanlarıyla da örtüÅŸmektedir. PadiÅŸahın da yer aldığı birçok sefer hep Mart başı ve Nisan ayında baÅŸlamış ve AÄŸustos, Eylül ayında da ordu merkezlerine dönmüÅŸ olurdu. Kışın 26 Ekim gibi bir tarihte sefer olması, o günün ÅŸartlarında zor bir husus olacak ve çok ciddi can kayıplarına sebebiyet verebilirdi. Öyle ki Fatih Sultan Mehmet'in Trabzon seferi planlı bir seferdir. Birçok Osmanlı kaynağı da bunu bu ÅŸekilde belirtmektedir. Bizans kaynaklarından verilen bazı tarihlerde 15 AÄŸustos'a tekabül ediyor. Kanaatimiz, böyle bir düzenli seferin AÄŸustos ayında tamamlanabileceÄŸi ve Ekim ayına sarkmayacağıdır. Bu da bizi 15 AÄŸustos 1461 tarihine götürüyor. "

 

'TARÄ°HÄ°MÄ°Z ZAMAN Ä°ÇERSÄ°NDE GELİŞİYOR'

Bir fetih tarihinin olduÄŸu zamanda kutlanmasını gerektiÄŸini de kaydeden Prof. Dr. Ä°nan ÅŸunları söyledi:

"Fethin bugüne kadar 26 Ekim'de kutlanması illa da bizi yanlış olduÄŸuna götürmez. Tarihimiz zaman içersinde geliÅŸiyor. Bir tarihçimizin görmediÄŸi ya da dikkat etmediÄŸi bir hususu diÄŸer tarihçimiz görebilir. Önemli olan bunun akla, mantığa ve tarih ilmime uygun olmasıdır. Yaptığımız, daha önce yanlış anlaşılmış, dikkatten kaçmış olan ÅŸeyleri ortaya koymak ve bir fetih tarihinin olduÄŸu zamanda kutlanmasını saÄŸlamak. Amacımız asla daha önce araÅŸtırma yapan tarihçilerimizi bir tarafa itmek ya da verdiÄŸi bilgileri kötülemek babında deÄŸildir. Bilimsel gerçekler ortadayken, yanlış tarihin devam ettirilmesi doÄŸru olmaz.”

 

BAÅžKAN'DAN FETÄ°H MESAJI

Bu arada Trabzon BüyükÅŸehir Belediye BaÅŸkanı Dr. Orhan Fevzi GümrükçüoÄŸlu da Trabzon'un fethinin 556’ncı yıldönümü dolayısıyla yayımladığı mesajında, Fatih Sultan Mehmed Han’ın, ‘Trabzon fethedilmeden Ä°stanbul'un fethi tamamlanmaz” dediÄŸini hatırlatarak Trabzon’un önemine dikkat çekti. GümrükçüoÄŸlu mesajında ÅŸu ifadelere yer verdi:

“Trabzon fetihten sonra, Osmanlı Devletinin doÄŸudaki en önemli sancağı durumuna gelmiÅŸtir. Tarihimizin en itibarlı ÅŸahsiyetlerinden, Fatih Sultan Mehmed Han’ın fethettiÄŸi, Yavuz Sultan Selim Han’ın valilik yaptığı, Kanuni Sultan Süleyman Han’ın doÄŸup büyüdüÄŸü Trabzon, tarihindeki bu önemini devam ettirmektedir. Fetihten 556 yıl sonra bu ÅŸehri, canları ve malları pahasına fethedenlerin çocukları olarak güzel Trabzonumuzu Fatihlerine ve bizlere yakışır bir dünya ÅŸehri yapabilme azim ve kararı içerisindeyiz."